DSÖ, Covid-19’un global sıhhat sistemine yıkıcı tesirinden ders alınması ve bundan sonraki salgınlara karşı daha güçlü çaba verilmesi için teşebbüslere öncülük ederken üye ülkelere sıhhat sistemlerini güçlendirmeleri tavsiyesini yineledi.
9 Eylül’de DSÖ’nün öncülüğünde kurulan Salgın Tedbire, Hazırlık ve Gayret için Finansal Aracı Fonu, bu teşebbüslerden en değerlileri ortasında.
Bağışların geçen ay toplanmaya başladığı Salgın Fonu, uzun planda düşük ve orta gelirli ülkelerin salgınla uğraş kapasitesini geliştirme ve sıhhat sistemlerini daha kapsamlı hale getirmeyi hedefliyor.
Fon sayesinde DSÖ üyesi ülkelerin salgınlarla çabada işbirliğini artırması ve muhtaçlık sahibi ülkelere sürdürülebilir yardım yapılması amaçlanıyor.
AŞI ÜRETİM VE MRNA TEKNOLOJİ PAYLAŞIM MERKEZLERİ
DSÖ, tıpkı vakitte Covid-19 ve gibisi salgınlara karşı global ölçekte aşılara erişimi hızlandırmak için harekete geçti.
Covid-19 Aşıları Global Erişim Programı (COVAX) ve Kovid-19 ile Uğraş Araçlarına Erişimi Hızlandırma (ACT-A) teşebbüslerinin, gereksinim sahibi ülkelere aşı, test ve hijyen materyalleri tedarikinde beklentileri karşılamaması üzerine DSÖ, aşı üretiminin global dağılımını değiştirme ve teknoloji paylaşımını artırmayı hedefledi.
Bu kapsamda DSÖ Genel Yöneticisi Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Afrika ülkelerinden Gana, Nijerya ve Fas’ta aşı üretim tesisleri kurulacağını duyurdu.
DSÖ, tıpkı vakitte düşük gelirli ülkelerin Kovid-19 ve başka virüslere karşı mRNA teknolojisiyle üretilen aşılara erişebilmesi için Güney Afrika’da mRNA Teknoloji Transfer Merkezi kurdu.
Ghebreyesus, orta ve düşük gelirli ülkelerde de Kovid-19 başta olmak üzere salgınlara karşı aşıların üretilebilmesi hedefiyle aşı firmalarına patent hakkından feragat etmeleri davetinde bulunuyor.
PATOJENLERİ BELİRLEMEK İÇİN AR-GE ÇALIŞMALARI
DSÖ, gelecekte salgınlara neden olabilecek öncelikli patojenlerin listesini belirlemek üzere bilimsel süreç başlatacak.
Buna nazaran, öncelikli patojenlerin listesinin güncellenmesi sürecinin, bilhassa aşılar, testler ve tedavilerde global yatırım ve AR-GE çalışmalarına rehberlik etmesi hedefleniyor.
Çalışmalara ait birinci toplantı 18 Kasım’da gerçekleştirilirken DSÖ, 25’ten fazla virüs ailesi, bakteri ve “Hastalık X” hakkındaki bulguları ele almak hedefiyle 300’den fazla bilim insanını bir ortaya getirecek.
Uzmanlar, daha fazla araştırma ve yatırım gerektiren öncelikli patojenlerin listesi üzerine tavsiyede bulunacak.
DSÖ uzmanları, karşı tedbirlerin araştırılması ve geliştirilmesi hedefiyle öncelikli patojenleri ve virüs ailelerini hedeflemenin, süratli ve tesirli bir salgınla gayret için kıymetli olduğuna işaret etti.
Revize edilen öncelikli patojenlerin listesinin 2023’ün birinci çeyreğinde yayımlanması öngörülüyor.
Güncel listede Kovid-19, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi, Ebola virüsü, Marburg virüsü hastalığı, Lassa ateşi, Orta Doğu Teneffüs Sendromu (MERS), Şiddetli Akut Teneffüs Sendromu (SARS), Rift Vadisi ateşi, Zika virüsü ve Hastalık X yer alıyor.
İLK MİLLETLERARASI SALGINLA ÇABA ANLAŞMASI
DSÖ’nün gelecekteki salgınlara karşı global hazırlığı artırma tarafındaki en büyük projesi ise salgınlarla ortak çaba için memleketler arası muahede hazırlamak.
Bu husus birinci kez Aralık 2021’deki DSÖ Genel Kurulu toplantısında gündeme geldi.
Genel Konseyde Kovid-19’dan sonra gelecekteki global salgınlara karşı dünyayı daha güzel koruyabilmek hedefiyle tüm üye ülkeleri yasal olarak bağlayan memleketler arası muahede hazırlanması tarafında karar alındı.
Konuya ait en son 8 Aralık’ta örgütün Cenevre merkezinde gerçekleşen Hükümetler Ortası Müzakere Ünitesi (INB) 3. toplantısında memleketler arası salgınla gayret muahedesinin taslağı masaya yatırıldı.
Toplantıya katılan üye ülkelerin çoğunluğu, mutabakat taslağının hazırlanma sürecinin başlamasında mutabık kaldı.
27 Şubat 2023’te yapılacak INB’nin 4. toplantısında mutabakat taslağındaki hususlar müzakere edilecek.
Bu alanda birinci ve tek olacak muahede fikrine ABD ve Çin üzere ülkelerin sıcak bakmamasına karşın birçok ülke, memleketler arası salgınla çaba muahedesinin ihtilal niteliğinde olacağı görüşünü paylaşıyor. (AA)