Vücut sıhhatimizi koruyup hayat kalitemizi artırmanın en kıymetli adımlarından biri de sağlıklı ve kâfi beslenmedir. Pekala bunun için nelere dikkat etmeli, nasıl bir beslenme tertibi oluşturmalıyız? İşte İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk’in yanıtı…
İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk
1-Bitkisel yüklü beslenin
Sağlığa en faydalı diyetler olarak kabul edilen ve tüm dünyada kabul gören Akdeniz ve Okinawa diyetlerine bakıldığında, temel olarak bitkisel besinlerden oluştukları görülür. Akdeniz diyetinde taze, çeşitli, rengarenk zerzevat ve meyveler, soğuk sıkım zeytinyağı; Okinawa diyetinde ise taze-çok az pişmiş çeşitli sebzeler ve otlar yer alır. Her iki diyette de kırmızı et, işlenmiş et eserleri yer almaz. Lakin bitkisel eserlerde de tarım ilacına maruz kalmış işlenmiş olanları sıhhatimizi tehdit edebilir. Hasebiyle üretiminden mutfağa kadar her evrede kimyasal gübre, tarım ilaçları, hormon, antibiyotik, büyüme faktörleri, GDO’lu tohumlar üzere toksik ve sıhhate ziyanlı ögeler olmadan üretilen yani zehirli kimyasal içermeyen organik besinleri tercih edin.
2-Hayvansal besinleri az ve öz tüketin
Sebze ve meyveler yüzde 80-90 su ve bol ölçüde lif içerir. Hayvansal besinler ise daha az su içerir ve mutlaka lif içermez; bol ölçüde doymuş yağ, kolesterol, fazla kalori ve çok az hacim barındırır. Bitkisel besinlerin antioksidan kapasiteleri ve fitobesin içerikleri yüksek, hayvansal besinlerin ise antioksidan kapasiteleri zayıftır. Doymuş yağ ile birlikte hayvansal besinler, hayvanın bütün hayatı boyunca maruz kaldığı birçok toksik kimyasala da konut sahipliği yapar. Besin zinciri tablosunda bitkilerin üzerinde yer alan hayvanlar barındırdıkları bu doymuş yağ, kolesterol ve toksinlerini insanlara aktararak hastalıklara yol açar.
3-Basit karbonhidrat ve nişastadan uzak durun
Sofra şekeri, fruktozdan varlıklı mısır şurubu, bal, pekmez, reçel, marmelat, soda, kurutulmuş meyve, meyve suyu üzere besinler kolay karbonhidratlar olarak isimlendirilir ve sıhhat açısından ziyanlıdır. Birebir biçimde beyaz un ve beyaz undan yapılmış ekmek, pasta, börek, poğaça, kek, makarna, kahvaltılık gevrek, bisküvi üzere besinler da şeker kategorisinde kıymetlendirilir ve kolay karbonhidratlar kümesinde yer alır. Zerzevat, meyve, tam tahıllar, kuru baklagiller ise kompleks karbonhidratlardır ve sıhhate faydalıdır. Hasebiyle kolay şeker insanı şişmanlatır, hasta eder ve erken yaşlandırır.
4-Kaliteli yağları tercih edin
Doymuş yağ ve trans yağ oranı yüksek bir diyetin bağışıklık sistemi ve damar sisteminin bozulmasına ve münasebetiyle obezite, şeker hastalığı, kanser, kalp damar hastalıkları, felç, hafıza kaybı ve iktidarsızlık üzere pek çok sıhhat sıkıntısına yol açtığı gösterilmiştir. Bedenimiz için gerekli olan sağlıklı yağları tabiatın bize sunmuş olduğu formda, işlenmemiş, ısıtılmamış yani doğal bir besin hususu olarak almak sıhhatimizin en kıymetli teminatıdır. Kuruyemişler, organik zeytin, ayçekirdeği, kabak çekirdeği, avokado, yeşil yapraklı sebzeler hatta kuru baklagiller ve tam tahıllar sağlıklı yağ kaynaklarıdır. En sağlıklı yağ soğuk sıkım zeytinyağıdır. Hayvansal doymuş yağlar kalp damar hastalıkları ve kanserle ilişkilendirildiği için tüketilmemeli yahut tüketilecek ise organik olanlar tercih edilmelidir.
5-Yeterli ve sağlıklı su için
Ne yazık ki dünyada artık pak su kaynaklarına erişim çok zordur. Kimyasal gübreler, tarım ilaçları, petrokimyasallar, evsel ve endüstriyel atıklar su kaynaklarını kirletmektedir. Su kaynaklarının bu kimyasallardan arınması için teknolojik imkanlar kısıtlıdır. Gereğince su içilmediğinde ise bedende toksinler birikir, metabolizma yavaşlar, kronik hastalıklar, ağrı üzere şikayetler ve kilo artışı gerçekleşir. Münasebetiyle pH’ı alkali, içinde birçok gerekli minerali barındıran, kimyasallardan arınmış kâfi ve kaliteli su tüketmeyi her gün alışkanlık ve hedef haline getirmeliyiz.
6-Bu besinleri kurallı yiyin
Biyolojik cetlerimiz artık olduğu üzere et, zerzevat, ekmek, tatlı ve meyve üzere yiyecekleri bir ortada tüketmiyordu. Birinci kural unlu besinler, beyaz ekmek, pastane eserleri, beyaz makarna ve beyaz pirinç üzere besinler hayvansal proteinlerle bir ortada tüketilmemelidir. İkinci kural meyvelerin tek başına tüketilmesidir. Üçüncü kural ise şekerin de meyveler üzere tek başına tüketilmesidir.
7-Tuzu terk edin
Özellikle hazır besinlerde, kahvaltılıklarda, ekmek, zeytin, peynir üzere eserlerde bulunan tuz ölçüsü hayli yüksektir. Tuzun içindeki sıhhate ziyanlı öge hiçbir vakit saf ve element halde bulunmayan sodyumdur. Sodyum ihtiva eden her eser tuz üzere tesir gösterir. Monosodyum glutamat, sodyum bikarbonat, sodyum benzoat sodyum içerdikleri için günlük alımlarda kesinlikle hesaba katılmalıdır. Fazla tuz alımı kalp damar hastalıkları, osteoporoz ve mide kanserinde artışla alakalıdır. Gereksinimimiz olan tuz günlük tüketilen bitkisel besinlerde ve suda mevcuttur.
8-Az ve öz beslenin
Rapor edilen bir yüzyıldan fazla yaşamış 2 bin kişi uzun hayatlarını açıklamak üzere incelendiğinde hepsinin değişik beslenme ve hayat alışkanlıklarına sahip olduğu görüldü. Diyetleriyle ilgili sağlam bilgiler edinilen tüm bu bireylerde uzun hayatlarını açıklayan tek bir ortak nokta bulundu. O da besin ölçüsündeki ılımlılıktı.